Document Type : Specialized scientific
Author
professor
Abstract
Keywords
Article Title [فارسی]
Author [فارسی]
قاعدهی«لاضرر و لاضرار»یکی از قواعد بنیادین فقه اسلامی است که نقش مهم درتعدیل و تکمیل نصوص شرعی و تنظیم روابط انسانی و اجتماعی دارد. این قاعده به عنوان اصل فقهی، مبنای برای نفی احکام ضرری و ابزاری برای تحقق عدالت، رفع ظلم و حفظ مصالح عمومی در عرصه های مختلف حقوقی، خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی به شمار میآید. گستردگی کاربرد این قاعده موجب شده است تا فقهیان شیعه و اهل سنت تحقیقات فراوانی در تبیین مبانی و آثار آن انجام دهند و حتی برخی از آنان آثار مستقلی در باره این قاعده نگاشته اند. پژوهش حاضر با روش تحلیلی – توصیفی به بررسی مبانی فقهی قاعدهی «لاضرر» در منابع فقه شیعه و اهلسنت پرداخته کارکرد های آن را در روابط اجتماعی تحلیل کرده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که این قاعده بر پایۀ آیات و روایات معتبر اجماع فقها و بنای عقلا، از حجیت برخوردار است و احکام فرعی فراوانی بر آن مترتب می شود. افزون بر این قاعدۀ «لاضرر» در مواجهه با تعارض میان احکام اولیه و مصالح اجتماعی، زمینۀ صدور احکام ثانویه و اصلاح قوانین شرعی را فراهم میآورد. بدین ترتیب، این قاعده ابزار کارآمد برای تحقق عدالت اجتماعی، پیشگیری از ظلم و پاسداشت کرامت انسانی در جامعۀ اسلامی است.
)